Pacjenci dotknięci cieśnią nadgarstka zmagają się nie tylko z silnym bólem, który wybudza w nocy, ale także i parestezjami, osłabieniem  siły mięśniowej, usztywnieniem i stopniową utratą funkcji ręki. Skuteczną i łatwo dostępną metod leczenia wspomnianych dolegliwości jest taping cieśni nadgarstka. Może on być wykorzystywany jako leczenie zachowawcze (fizjoterapia cieśni nadgarstka) lub element wspomagający rehabilitację po operacji.

Co daje taping cieśni nadgarstka i jak go wykonać?  Z artykułu dowiesz się jak zdiagnozować cieśń nadgarstka i jak tejpować na 3 sposoby.

Objawy – gdzie boli cieśń nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka to przewlekłe schorzenie, zwykle o charakterze przeciążeniowym. Dolegliwości zlokalizowane są przede wszystkim w nadgarstku, kłębie kciuka, śródręczu i palcach (kciuku, wskazującym środkowym i  ½ serdecznego). 

Do najbardziej charakterystycznych objawów zespołu cieśni nadgarstka należą:

• ból promieniujący od nadgarstka do palców (nasilający się szczególnie w nocy)
• mrowienie, osłabienie czucia, drętwienie dłoni i palców (I-III, a także ½ palca IV)
• sztywność palców
• obrzęk dłoni
• zanik mięśni kłębu kciuka
• stopniowa utrata sprawności manualnej (ruchu przeciwstawiania kciuka, zginania palców I-III, osłabienie siły chwytu) – np.  brak możliwości zaciśnięcia ręki w pięść, wypadanie przedmiotów z dłoni
• tzw. “małpia ręka” – przy próbie zaciśnięcia palców kciuka i palce II-III pozostają usztywnione w wyproście

Przyczyny cieśni nadgarstka 

Objawy cieśni nadgarstka spowodowane są przez ucisk nerwu pośrodkowego, który zaopatruje kłąb kciuka i palce I-III (i częściowo IV). Do kompresji najczęściej dochodzi na wysokości kanału nadgarstka, przez który nerw pośrodkowy przechodzi na drodze od przedramienia do palców. Kiedy, na skutek przeciążenia czy zapalenia, pochewki ścięgniste troczka zginaczy dłoniowych nadgarstka i/lub więzadła podłużnego nadmiernie się napinają, w kanale robi się ciaśniej. To sprawia, że nerw nie może swobodnie się w nim ślizgać, a naczynia krwionośne zostają przyblokowane. 

W efekcie nerw pośrodkowy jest niedokrwiony i niedożywiony (brakuje mu tlenu i substancji odżywczych), a przewodnictwo nerwowe osłabione lub nawet całkowicie zablokowane. Konsekwencją tego są dolegliwości charakterystyczne dla zespołu cieśni nadgarstka, występujące w obszarze który unerwia.

Diagnoza – jak rozpoznać zespół cieśń nadgarstka?

Fizjoterapeuta lub lekarz rozpoczyna diagnostykę od wywiadu z pacjentem. Zebrane informacje co charakterystycznych objawów (wymienionych powyżej), ich lokalizacji i zmienności pozwalają wysunąć wstępną diagnozę – czy może to być cieśń nadgarstka, czy przyczyna leży gdzie indziej (np. w odcinku szyjnym kręgosłupa).  

Jak różnicować cieśń nadgarstka z innymi schorzeniami? 

Weź pod uwagę dwie podstawowe kwestie –  lokalizację i zmienność objawów. Pamiętaj jednak, że są to wskazówki, które same w sobie nie dają jednoznacznej odpowiedzi jaka jest przyczyna dolegliwości i gdzie doszło do ucisku.

1. Lokalizacja – gdzie odczuwane są pareztezje (zaburzenie czucia, mrowienie, drętwienie) i osłabienie siły mięśniowej

• tylko palce IV i V (serdeczny i mały) – przyczyną jest ucisk na nerw łokciowy a nie pośrodkowy 
• objawy rozchodzą się wzdłuż całej kończynie górnej – to sugeruje problem w okolicy szyjnej kręgosłupa lub obojczyka i 1 żebra (np. zespół górnego otworu klatki piersiowej)
• całe śródręcze, kłąb kciuka i palce – ucisk prawdopodobnie występuje na wysokości przedramienia, jeszcze przed kanałem nadgarstka
• palce I-III sugerują ucisk w kanale nadgarstka

1. Zmienność objawów – kiedy pojawiają się dolegliwości?

• ból ciągły, bez względu na pozycję i ruch – stały ucisk prawdopodobnie spowodowany jest przez narośla kostne, nowotworowe lub uszkodzenie nerwu
• objawy zmieniają nasilenie w zależności od pozycji: zmniejszają podczas leżenia, zwiększają podczas stania czy siedzenia– to prawdopodobnie ucisk w odcinku szyjnym kręgosłupa
• ból i parestezje zwiększają się lub maleją w zależności od położenia i ruchów szyi i głowy (np. podczas zgięcia do boku) – przyczyny szukaj w odcinku szyjnym i mięśniach szyi
• ból nasila się przy głębokim wdechu i unoszeniu rąki do góry – to może być zespół górnego otworu klatki piersiowej
• objawy nasilają się po dłuższej pracy i są rozsiane po różnych miejscach? Sprawdź punkty spustowe na obręczy barkowej i mięśniach przedramienia
• Ból nasila się w nocy, bez względu na pozycję – to charakterystyczny objaw cieśni w kanale nadgarstka 

Jakie testy i badania wykonać?

Objawy i wstępny wywiad sugerują zespół cieśni nadgarstka? Aby postawić rozpoznanie musisz potwierdzić to poprzez przynajmniej jeden (a najlepiej kilku) z poniższych testów klinicznych.

• test Phalena – przy połączeniu dłoni (palcami do góry) i zgięciu w stawach nadgarstkowych do 90’ w ciągu 60 sekund pojawia się ból, mrowienie i zaburzenie czucia w nadgarstkach, kciuku i palcach II-III

https://youtu.be/rQJNrkq7tIs

• odwrócony test Phalena – przypomina test Phalena, jednak palce rąk zwrócone są do dołu, a dolegliwości pojawiają się już po 10 sekundach
• test Tinela – podczas opukiwania więzadła poprzecznego nadgarstka młoteczkiem neurologicznym pojawia się ból i parestezje
  https://youtu.be/U8cPjPeZgFw
• objaw cyrkla – dotknięcie opuszkiem kciuka do palca V (małego). W przypadku uszkodzenia nerwu pośrodkowego kciuk nie może wykonać ruchu przeciwstawnego, a jedynie po łuku.
• test Durkana (uciskowy) – przy ucisku kciukami (przez fizjoterapeutę/ lekarza) na nerw pośrodkowy (na wysokości kanału nadgarstka) w ciągu 30 sekund pojawia się ból, parestezje i mrowienie 

W diagnostyce pomocne jest także badanie obrazowe – EMG (elektormiografia), które potwierdza osłabienie lub brak przewodnictwa nerwowego przez nerw pośrodkowy. Zdarza się bowiem, że inne schorzenia (np. dyskopatia szyjna, uszkodzenie nerwów w okolicy splotu barkowego czy przedramienia) mogą dawać zbliżone objawy. Wówczas leczenie w okolicy samego nadgarstka nie przyniosłoby efektów. 

Jeśli testy dały wynik ujemny, to przyczyny dolegliwości należy szukać gdzie indziej. Do ucisku dojść może na całym przebiegu nerwu. Sprawdź zatem: odcinek szyjny kręgosłupa, mięśnie szyi (głównie pochyłe i mostkowo- obojczykowy), okolicę podobojczykową,  podpachową, ramię i przedramię.

Leczenie cieśni nadgarstka

Aby na stałe pozbyć się dolegliwości, trzeba usunąć przyczynę ciasnoty. Dlatego celem leczenia cieśni nadgarstka jest odbarczenie nerwu pośrodkowego, tak aby przywrócić jego fizjologiczną funkcję i uwolnić pacjenta od bólu. 

Fizjoterapia cieśni nadgarstka – leczenie bez operacji 

Bardzo często, szczególnie w początkowym stadium, leczenie cieśni nadgarstka nie wymaga operacji, a jedynie odpowiedniej rehabilitacji. Fizjoterapeuta po przeprowadzeniu wywiadu i badania fizykalnego ustala odpowiedni program.

Plan fizjoterapii przy cieśni nadgarstka może obejmować: 

• zabiegi fizykoterapeutyczne (laseroterapię, ciepłolecznictwo – np. okłady, terapia Tecar, ultradźwięki oraz kąpiele wirowe)
• masaże dłoni, nadgarstka i przedramienia (klasyczny, głęboki, funkcyjny)
• neuromobilizację nerwu pośrodkowego
• ćwiczenia dłoni i palców, nadgarstka oraz przedramienia (rozciągające i rozluźniające, wzmacniające, manualne)
• taping rehabilitacyjny nadgarstka

Operacja cieśni nadgarstka

W zaawansowanym stadium choroby (np. przy zaniku mięśni kciuka czy bólu uniemożliwiającym spanie w nocy) lub braku efektu fizjoterapii cieśni nadgarstka lekarz specjalista ortopedii i traumatologii może podjąć decyzję o wykonaniu zabiegu operacyjnego. Polega on na przecięciu troczka zginaczy dłoniowych nadgarstka, który znajduje się nad nerwem pośrodkowym. W ten sposób odbarcza nerw (czyli uwalnia go od ucisku), dzięki czemu objawy ustępują. 

Zabieg wiąże się jednak z ryzykiem powstania blizny zrostowej, która może zmniejszyć przestrzeń w kanale nadgarstka, a przez to spowodować ponowny ucisk na nerw i nawrót dolegliwości. Aby do tego nie dopuścić, bardzo ważna jest odpowiednia rehabilitacja po operacji cieśni nadgarstka. Jej głównym zadaniem jest także przywrócenie pełnej sprawności dłoni. 

Taping nadgarstka po operacji 

Przez ok. 4 tygodnie po operacji zalecane jest oszczędzanie dłoni i nadgarstka oraz utrzymywanie ich w lekkim zgięciu dłoniowym. W tym celu stosuje się ortezę lub taping nadgarstka, który staje się coraz bardziej popularny. Plastrowanie pozwala bowiem na odciążenie struktur bez osłabienia mięśni i czucia proprioceptywnego (ułożenia części ciała w przestrzeni). Taping po operacji cieśni nadgarstka zapewnia także oddychanie skóry, a jego noszenie jest zdecydowanie bardziej komfortowe (minimalna waga), przez co jest lepiej tolerowany przez pacjentów.

Taping cieśni nadgarstka 

Taping to metoda, która jest wykorzystywana zarówno jako element rehabilitacji cieśni nadgarstka, jak i, szczególnie w początkowym stadium, samodzielny sposób leczenia. Daje szybkie efekty (odczuwane praktycznie od razu), dlatego jest powszechnie stosowana i dobrze odbierana przez pacjentów. Taping cieśni nadgarstka polega na naklejeniu na ciało specjalnych plastrów – sztywnych lub elastycznych (taśmy kinezjologiczne i biomechaniczne). W przypadku tego schorzenia elastyczne aplikacje mają szersze zastosowanie i są zdecydowanie częściej stosowane.

Rodzaje tapingu nadgarstka 

Sztywny taping cieśni nadgarstka

Jak sama nazwa wskazuje, wykorzystuje sztywne plastry. W przypadku cieśni sztywny taping nadgarstka będziesz bardzo rzadko stosować. Bywa wykorzystywany jedynie jako zamiennik ortezy przy zaostrzeniu dolegliwości lub po operacji. Sztywny taping cieśni nadgarstka pozwala na ograniczenie ruchomości i usztywnienie w lekkim zgięciu dłoniowym. Pozycja ta, w połączeniu z brakiem aktywności, umożliwia rozluźnienie tkanek i zmniejszenie ucisku na nerw promieniowy. Postępowanie to nie eliminuje jednak przyczyny, przez co stosowane jest jedynie chwilowo. 

Kinesiotaping cieśni nadgarstka

Klasyczną formą elastycznego plastrowania jest kinesiotaping nadgarstka, który wykorzystuje tejpy rozciągające się na długość. Taśmy kinezjologiczne unoszą skórę i  powięź (co poprawia przepływ krwi i odżywienie tkanek), łagodzą ból, a także w niewielkim stopniu zmniejsza ucisk na nerw. Ich zadaniem jest obniżenie napięcia tkanek po stronie dłoniowej nadgarstka. Umożliwia to poprawę ślizgu nerwu pośrodkowego w kanale, a w efekcie także funkcję stawu i bezbolesny zakres ruchu. 

Aplikacja składa się z dwóch pasm naklejanych pionowo po bocznej i przyśrodkowej stronie nadgarstka oraz poprzecznego, rozciągniętego pasma po stronie dłoniowej. Poprzeczny plaster kinesiology ma za zadanie zbliżyć powierzchnię boczną i przyśrodkową. W ten sposób unosi skórę i powięź znad kanału nadgarstka, zwiększając ukrwienie i odżywienie nerwu. Minusem kinesitapingu jest sztywny opór końcowy tejpa, z którym wiąże się usztywnienie nadgarstka i ograniczenie swobody ruchu.  

Biomechaniczny taping cieśni nadgarstka 

Innowacyjną metodą tapingu nadgarstką jest biomechaniczne plastrowanie. Nie tylko pozwala uzyskać efekty, jakie daje kinesiotaping, ale znacznie poza nie wykracza.

Ból i ograniczenie sprawności ręki (np. osłabienie chwytu, czy trudności z utrzymaniem przedmiotów w dłoni i ich wypadanie) to główne problemy w ZCN, które utrudniają wykonywanie pracy czy obowiązków domowych. Biomechaniczny tejping łagodzi objawy cieśni nadgarstka i przywraca sprawność manualną ręki, przez co poprawia funkcjonowanie pacjeta w życiu codziennym. Pomaga także usunąć przyczynę schorzenia, co zwiększa skuteczność leczenia i minimalizuje ryzyko nawrotu dolegliwości. 

Działanie to możliwe jest dzięki zastosowaniu wyjątkowo elastycznej, biodynamicznej taśmy Dynamic Tape, które rozciąga się we wszystkich kierunkach i nie ma sztywnego oporu końcowego, dlatego mimo dużego wsparcia nie blokuje ruchu. Unosi ona nie tylko skórę i powięź (jak w przypadku taśm kinezjologicznych), ale także mięśnie. W ten sposób zdecydowanie zmniejsza ucisk na nerw pośrodkowy, niwelująć przyczynę cieśni. Efektem tego jest praktycznie natychmiastowe zmniejszenie bólu i stopniowe ustępowanie parestezji (mrowienia, zaburzeń czucia) oraz osłabienia mięśni dłoni i palców (kciuka, wskazującego i środkowego). Poza tym, biomechaniczny taping odciąża mięśnie dłoni, a także wspomaga ich pracę. Pozwala to zwiększyć kontrolę nad wykonywanymi ruchami i poprawić sprawność funkcjonalna ręki (np. chwyt, podnoszenie przedmiotów czy czynności manualne).

Biomechaniczne taśmy na nadgarstki stosowane są także w rehabilitacji po operacji cieśni nadgarstka. Zapewniają odciążenie mięśni (aby zapobiec przeciążeniu) i utrzymują staw promieniowo- nadgarstkowy w ustawieniu lekkiego zgięcia dłoniowego, co zwiększa przestrzeń w kanale nadgarstka. Poprzez mechaniczne wsparcie mięśni, biomechaniczny taping poprawiają sprawność funkcjonalną dłoni, a tym samym skraca czas rehabilitacji cieśni nadgarstka.

Jak naklejać taping cieśni nadgarstka?

Zacznij od oczyszczenia skóry i odtłuszczenia jej – przedłuży to trwałość aplikacji. Następnie przygotuj taśmę i wykonaj kolejno kroki według instrukcji poniżej.

Przygotowanie taśmy: taśma Dynamic Tape Black Tatoo ok. 30 cm, na kształt Y (baza ok. 10 cm, dalsza część rozcięte na dwa pasma)

Pozycja wyjściowa: kończyna górna zgięta w łokciu (podparty np. na kozetce), staw nadgarstkowo- promieniowy w pozycji neutralnej (dłoniową powierzchnią do góry), palce rozluźnione, kciuk w odwiedzeniu

Aplikacja

1. Naklej bazę (bez napięcia) na środku dłoniowej powierzchni nadgarstka, przechodząc przez kłębik małego palca. 
2. Ustaw nadgarstek w wyproście (zgięciu grzbietowym).
3. Pasmo proksymalne (bliższe głowy) przeprowadź przez grzbietową powierzchnię dłoni. Następnie owiń dookoła kciuka (z lekkim napięciem): od podstawy stawu śródręczno- paliczkowego po stronie dłoniowej (przez kłąb kciuka), dalej dookoła przez grzbietową powierzchnię stawu MCP, a na końcu prosto aż za nadgarstek. 
4. Pasmo dystalne również owiń wokół kciuka, jednak w odwrotnym kierunku. Przejdź przez grzbiet dłoni, dalej przez wgłębienie pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym, a następnie przez kłąb kciuka. Zakończ aplikację przeprowadzając taśmę po grzbiecie dłoni w kierunku małego palca. 
5. Dociśnij plastry, aby aktywować klej. 

Więcej o tapingu nadgarstka, także w innych schorzeniach, znajdziesz w artykule Taping nadgarstka – kiedy stosować i jak tejpować na 3 sposoby?

Kurs z tapingu

Jesteś fizjoterapeutą, lekarzem lub studentem tych kierunków? Interesuje Cię tematyka tapingu i chcesz poszerzyć swój warsztat terapeutyczny? Nie czekaj! Weź udział w certyfikowanym kursie Tapingu Biomechanicznego, dzięki któremu w pełni wykorzystasz możliwości, jakie daje Dynamic Tape. Biomechaniczny taping to zupełnie nowe, innowacyjne podejście. Dlatego nie ma znaczenia, czy masz już za sobą szkolenie z innej metody tapingu (np. kinesiotaping, taping sportowy), czy dopiero chcesz rozpocząć swoją przygodę z plastrowaniem.

Podczas szkolenia poznasz teoretyczne podstawy metody, a pod okiem instruktora nabędziesz praktyczne umiejętności biomechanicznego plastrowania. 

Dowiesz się także w jaki sposób możesz modyfikować przedstawioną aplikację na cieśń nadgarstka (np. aby zwiększyć odciążenie czy wesprzeć pracę zginaczy dłoniowych), oraz jak wykonać taping przy schorzeniach innych części ciała.

Profilaktyka  –  jak zapobiegać nawrotowi cieśni nadgarstka? 

Na pojawienie się zespołu cieśni nadgarstka pracujemy zwykle przez dłuższy czas, a przeciążenie i ucisk nie pojawiają się z dnia na dzień. Zatem aby uniknąć nawrotu dolegliwości, należy wprowadzić odpowiednie postępowanie profilaktyczne. Co możesz zrobić?

Przede wszystkim unikaj ruchów (zgięcia grzbietowego nadgarstka, połączonego z odwiedzeniem dołokciowym) i sytuacji, które wywołały schorzenie. Oczywiście całkowita rezygnacja z danych czynności, np. w pracy zawodowej, nie zawsze jest możliwa. Na szczęście zazwyczaj wystarczy jedynie zadbać o ergonomię i zmienić pozycję czy sposób ich wykonywania (np. ułożenie rąk na klawiaturze przy pracy na komputerze, podparcie nadgarstków na wyprofilowanej podkładce) oraz zadbać o przerwy na rozluźnienie i rozciąganie mięśni. 

Najlepsze efekty przynosi połączenie ćwiczeń rozciągających i terapii mięśniowo powięziowej, którą możesz wykonać samodzielnie poprzez rolowanie przedramienia i ręki (np. w pracy, w domu czy na ławce w parku). Użyj do tego piłeczki do masażu, najlepiej elektrycznej, która dodatkowo wibruje. Taki roller dociera głęboko do tkanek – rozluźnia je i usuwa ból, a poprzez poprawę ukrwienia zapewnia odżywienie mięśni i nerwów, zapobiagając pojawieni się cieśni nadgarstka. Rolowanie wykonaj od razu, gdy poczujesz, że Twój nadgarstek jest przeciążony lub bolesny. Masaż piłeczką warto wykonywać także profilaktycznie, jeszcze zanim pojawią się dolegliwości. Możesz to robić nawet codziennie.

Dobrym rozwiązaniem jest także korzystanie z aplikacja Dynamic Tape. Kiedy? Przede wszystkim  w początkowym okresie po powrocie do aktywności zawodowej oraz w momentach, kiedy pojawia się nadmierne przeciążenie czy napięcie. Biomechaniczny taping nadgarstka odciąży tkanki, a także wesprze mięśnie do czasu ich regeneracji i powrotu do dobrej kondycji. W ten sposób nie dopuści do nasilenia ucisku i nawrotu objawów zespołu cieśni nadgarstka.

Podsumowanie

Zespół cieśni nadgarstka to przewlekłe schorzenie, które powoduje silne dolegliwości bólowe, a w zaawansowanym stadium utrudnia codzienne funkcjonowanie. Szybkie wprowadzenie fizjoterapii w większości przypadków pozwala pozbyć się dolegliwości i uniknąć leczenia operacyjnego. Skuteczną metodą terapeutyczną, dającą natychmiastowe efekty, jest taping cieśni nadgarstka. Wśród dostępnych metod plastrowania najlepsze efekty oferuje biomechaniczny tejp.  Unosząc skórę, powięź i mięśnie, odbarczają nerw pośrodkowy, przywracając jego prawidłowe funkcjonowanie. Taśma Dynamic Tape odciąża mięśnie oraz wspomaga ich ruch, przez co poprawia sprawność funkcjonalną ręki i ułatwia wykonywanie czynności codziennych i zawodowych. Taping cieśni nadgarstka może być stosowany przez długi czas, także jako profilaktyka nawrotu objawów.